Σε μία χώρα που αρέσκεται να τονίζει ότι συνιστά την ενσάρκωση της αξιοκρατίας («οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει πρόεδρος, ακόμη και το παιδί ενός Κενυάτη, όπως ο Μπαράκ Ομπάμα») τα στοιχεία αποκαλύπτουν μια ανησυχητική τάση: στις Ηνωμένες Πολιτείες το χρήμα, η εκπαίδευση, οι δομές εξουσίας ανακυκλώνονται μεταξύ των πλούσιων οικογενειών. Το πρόσφατο αφιέρωμα του αμερικανικού περιοδικού «The Economist» για τον νεποτισμό στις ΗΠΑ είναι χαρακτηριστικό: τα παιδιά των πλουσίων και των ισχυρών είναι ολοένα πιο πιθανό να γίνουν και τα ίδια πλούσια και ισχυρά. Είναι η «νέα αριστοκρατία» της Αμερικής.
«Σήμερα οι πλούσιοι περνούν στα παιδιά τους ένα περιουσιακό στοιχείο που δεν μπορεί να εξαϋλωθεί με μερικά βράδια σε ένα καζίνο. Είναι πολύ πιο χρήσιμο από τα πλούτη και δεν επηρεάζεται από τον φόρο κληρονομιάς. Είναι το μυαλό» γράφει ο «Economist». Πράγματι, η διανόηση ως κεφάλαιο είναι αυτή που κινεί σε μεγάλο βαθμό τα νήματα της οικονομίας. Και είναι κατά βάση κληρονομική.
Οι πλούσιοι επιτυχημένοι άνδρες παντρεύονται πλούσιες επιτυχημένες γυναίκες και όπως, αναφέρει το αμερικανικό περιοδικό, αυτή η «σύζευξη ομοίων» αυξάνει την ανισότητα κατά 25%.
Αυτοί είναι οι γονείς που μπορούν να επενδύσουν περισσότερο στην εκπαίδευση των απογόνων τους, διαφορά που καθίσταται εμφανής ήδη από το νηπιαγωγείο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις το 9% των μητέρων με πανεπιστημιακή μόρφωση είναι ανύπαντρες, σε αντίθεση με το 61% εκείνων που εγκατέλειψαν το σχολείο.
Μεταξύ του 1979 και του 2012 η εισοδηματική ανισότητα μεταξύ μιας οικογένειας της μεσαίας τάξης με πανεπιστημιακή εκπαίδευση και μιας με δευτεροβάθμια εκπαίδευση αυξήθηκε τέσσερις φορές περισσότερο σε σχέση με εκείνης μεταξύ του ανώτερου 1% και των υπολοίπων. Το 16% των 2.023 φοιτητών που έγιναν δεκτοί στο Χάρβαρντ τον περασμένο χρόνο, έχουν τουλάχιστον έναν γονέα που είχε φοιτήσει στο ίδιο πανεπιστήμιο.
«Το ιδανικό της αξιοκρατίας πάντοτε υπολειπόταν της πραγματικότητας. Η κοινωνική κινητικότητα έχει μειωθεί στο σύνολό της καθώς το εισόδημα και ο πλούτος συγκεντρώνονται στην κορυφή του συστήματος» είπε στο «Βήμα» ο Στίβεν ΜάκΝαμι, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Γουίλμινγκτον και ένας από τους συγγραφείς του βιβλίου «The Meritocracy Myth» («Ο μύθος της αξιοκρατίας», 2014).
«Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο όσοι έχουν γεννηθεί στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα εμπόδια και έχουν περισσότερο δρόμο να διανύσουν προκειμένου να βρεθούν στην κορυφή, αλλά και ότι όσοι ξεκινούν πιο κοντά στην κορυφή του συστήματος, διαθέτουν μεγαλύτερη συγκέντρωση πλεονεκτημάτων, όπως μεγαλύτερη πρόσβαση σε ποιοτική παιδεία, μεγαλύτερη πρόσβαση στα δίκτυα της πληροφορίας και άλλων πηγών μεγάλης ισχύος κοινωνικού κεφαλαίου (high powered social capital) και ενός οικογενειακού κεφαλαίου που τους εξασφαλίζει προνόμια σε σημαντικούς σταθμούς της ζωής τους – όπως το να πάνε στο κολέγιο, να αγοράσουν σπίτι, να ξεκινήσουν επιχειρήσεις, να παντρευτούν. Επίσης τους προστατεύει από το να κινηθούν καθοδικά στην κοινωνική κλίμακα, προσφέροντας παράλληλα και την πολύ σημαντική πρόσβαση στην υγεία» προσέθεσε ο καθηγητής ΜάκΝαμι.
Και κατέληξε: «Σήμερα αντί τα παιδιά να κληρονομούν την οικογενειακή φάρμα ή την οικογενειακή επιχείρηση όπως συνέβαινε με προηγούμενες γενεές, η βάση της κληρονομιάς στις μεταβιομηχανικές κοινωνίες είναι σε μεγαλύτερο βαθμό ανταλλάξιμη, αφού έχει τη μορφή της πρόσβασης στην ποιοτική εκπαίδευση αλλά και της οικονομικής περιουσίας. Με τις γυναίκες να έχουν μπει στην αγορά εργασίας και να κινούνται ανοδικά στη μισθολογική κλίμακα σε επαγγέλματα του “λευκού κολάρου” παρατηρείται μία αύξηση στην εδραίωση του οικογενειακού εισοδήματος για τα ζευγάρια με δύο εργαζομένους στην κορυφή της πυραμίδας. Αυτό σε συνδυασμό με τη χαμηλή γεννητικότητα μεταξύ των πλουσίων σημαίνει ότι περισσότεροι πλούσιοι γονείς μπορούν να επενδύουν περισσότερα χρήματα για το μέλλον των παιδιών τους σε σχέση με τους λιγότερο πλούσιους. Οι άνθρωποι που ανήκουν στην εργατική τάξη, αντίθετα, είναι λιγότερο πιθανό να παντρευτούν, περισσότερο πιθανό να κάνουν παιδιά εκτός γάμου και περισσότερο πιθανό να διακόψουν την οικογενειακή ζωή μέσω διαζυγίου, που όλα αυτά έχουν δυσμενείς οικονομικές συνέπειες».
ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΠΠΟΥ ΣΤΟΝ ΕΓΓΟΝΟ
ΜΠΟΥΣ
Τραπεζίτες, πρόεδροι και ξανά(;) πρόεδροι
Ο 61χρονος Τζεμπ Μπους (φωτογραφία), πρώην κυβερνήτης της Πολιτείας της Φλόριδας, ανακοίνωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να διεκδικήσει το ρεπουμπλικανικό χρίσμα για τις προεδρικές εκλογές του 2016. Ανήκει σε μία από τις πλέον γνωστές και ισχυρές πολιτικές δυναστείες των Ηνωμένων Πολιτειών: είναι εγγονός του πρώην τραπεζίτη της Wall Street και γερουσιαστή Πρέσκοτ Μπους, γιος του πρώην προέδρου Τζορτζ Χ. Μπους του πρεσβύτερου και μικρότερος αδελφός του επίσης πρώην προέδρου Τζορτζ Γ. Μπους του νεότερου. Ακόμη και η μητέρα του, Μπάρμπαρα, έχει δηλώσει ότι «τρίτος Μπους στην προεδρία θα είναι υπερβολή». Φήμες θέλουν να έχει ήδη μεταπεισθεί και να προετοιμάζει την υποψηφιότητά του.
ΚΟΠΟΛΑ
Ενα, δύο, τρία… πολλά Οσκαρ
Εχουν χαρακτηρισθεί η «πρώτη οικογένεια» του Χόλιγουντ. Εχουν στο ενεργητικό τους αρκετά Οσκαρ και δεκάδες υποψηφιότητες. Η οικογένεια Κόπολα κυριαρχεί στα βραβεία της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου εδώ και τρεις γενεές. Ο διάσημος σκηνοθέτης Φράνσις Φορντ Κόπολα έχει κερδίσει πέντε φορές Οσκαρ για την τριλογία του «Νονού». Ο πατέρας του, Κάρμιν Κόπολα, έγραψε τη μουσική (μεταξύ άλλων που έχει σκηνοθετήσει ο γιος του) για τον Νονό ΙΙ, για την οποία απέσπασε επίσης Οσκαρ. Η κόρη του Φράνσις, Σοφία Κόπολα (φωτογραφία), ήταν η τρίτη γυναίκα που προτάθηκε για το Οσκαρ καλύτερης σκηνοθεσίας και τελικά απέσπασε το βραβείο καλύτερου σεναρίου για την ταινία της «Χαμένοι στη μετάφραση». Ανιψιός του είναι ο επίσης διάσημος ηθοποιός Νίκολας Κέιτζ.
ΡΟΚΦΕΛΕΡ
Πετρέλαιο, ακίνητα, μπίζνες και πολιτική
Η οικογένεια Ροκφέλερ είναι από τις πιο πλούσιες και αναγνωρίσιμες στις ΗΠΑ. Μετά το τέλος του αμερικανικού εμφυλίου, ο Τζον Ντ. Ροκφέλερ άρχισε να επενδύει στον χώρο των πετρελαίων και με κεφάλαιο ενός εκατομμυρίου δολαρίων ίδρυσε το 1870 τη Standard Oil. Ο γιος του, Τζον Ροκφέλερ ο νεότερος, επένδυσε στον κτηματομεσιτικό τομέα και έγινε ο κύριος μέτοχος της Chase Bank. Ο γιος του Τζον του νεότερου, Νέλσον Ροκφέλερ, έγινε ο 41ος αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, ενώ ο μεγαλύτερος γιος του, Τζον ο τρίτος, δώρισε 175 εκατ. δολάρια για την κατασκευή του Lincoln Center. Ο γιος του Τζον του τρίτου, Τζον Ροκφέλερ ο τέταρτος ή απλά «Τζέι» (φωτογραφία), διετέλεσε γερουσιαστής της Δυτικής Βιρτζίνια, από το 1985 ως τις αρχές του 2015.
