Πριν από τρεις δεκαετίες κυκλοφορούσε ένα αστειάκι στους διαδρόμους των πανεπιστημίων. Αν ρωτούσες έναν αριστερό φοιτητή τι σπουδάζει, εκείνος απαντούσε με σαρκασμό «ψαράς», για να δείξει ότι σνομπάρει τις μεταπτυχιακές σπουδές και τα ακριβά κολέγια.
Κι όμως, αυτό που κάποτε ήταν ειρωνικό σχόλιο, σήμερα γίνεται πραγματικότητα. Η πρώτη σχολή για επαγγελματική αλιεία, η «Εναλεία», ξεκίνησε τη λειτουργία της με στόχο να εκπαιδεύσει νέους στο επάγγελμα του αλιευτικού πληρώματος και του αλιευτικού καπετάνιου. Η ιδέα για την «Εναλεία», που πήρε το πρώτο βραβείο στον φοιτητικό διαγωνισμό Global Student Entrepreneur Awards (GSEA) ανήκει στον 24χρονο φοιτητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Λευτέρη Αραπάκη.
Η ιδέα γεννήθηκε από τα βιώματά του, καθώς ο Λευτέρης κατάγεται από οικογένεια αλιέων.
«Πέντε γενιές αλιείς», μας λέει για την οικογένειά του. «Εγώ είμαι η έκτη γενιά και ο πρώτος που σπούδασα στο πανεπιστήμιο. Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου, εργαζόμουν παράλληλα στον κλάδο της αλιείας, όπου συνειδητοποίησα την ανάγκη για νέο εκπαιδευμένο προσωπικό στη βιώσιμη αλιεία».
Είναι απορίας άξιον πώς δεν είχε ιδρυθεί τόσα χρόνια σχολή αλιείας (λειτουργεί ΤΕΙ για ιχθυοκαλλιέργειες), παρότι η Ελλάδα έχει τον μεγαλύτερο αλιευτικό στόλο της Ευρώπης.
«Η πλειονότητα των αλιέων», συμπληρώνει ο Λευτέρης, «είναι άνω των 55 ετών. Συνεπώς, οι περισσότεροι εξ αυτών θα συνταξιοδοτηθούν μέσα στην επόμενη πενταετία.
Συγκεκριμένα, στον κλάδο της μέσης αλιείας, στον οποίο μπορούμε να αναφερόμαστε σε πληρώματα και καπετάνιους, υπάρχει η ανάγκη για τουλάχιστον 500 θέσεις εργασίας μέσα στα επόμενα χρόνια».
Η σχολή για τη νέα γενιά επαγγελματιών αλιέων λειτουργεί εδώ και δύο μήνες στον Πειραιά (στο παλιό νεοκλασικό δημαρχείο). Η εκπαίδευση διαρκεί πέντε μήνες και το πρόγραμμα σπουδών έχει δημιουργηθεί με βάση τις απαιτήσεις της αγοράς. Εστιάζει με διαδραστικό τρόπο στη μετάδοση αναγκαίων γνώσεων για το επάγγελμα της αλιείας, όπως τα σωστικά μέσα, η αλιευτική νομοθεσία και η βιωσιμότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Για τον λόγο αυτό οι εκπαιδευτικοί προέρχονται τόσο από το ακαδημαϊκό περιβάλλον όσο και από τον κλάδο της αλιείας – θαλασσόλυκοι. Εφόσον οι σπουδαστές αποφοιτήσουν επιτυχώς, θα τους δοθεί η δυνατότητα για έμμισθη πρακτική άσκηση σε αλιευτικό σκάφος.
Ο Λευτέρης και η ομάδα των συμφοιτητών του που συνέλαβαν την ιδέα πιστεύουν αλήθεια ότι η σχολή θα έχει ανταπόκριση ή οι άνεργοι νέοι θα θεωρήσουν την αλιεία σκληρή δουλειά και κατάλληλη μόνο για σκληραγωγημένους νησιώτες και αλλοδαπούς;
«Οι περισσότεροι φίλοι μου», απαντά ο Λευτέρης, «είτε έχουν φύγει για σπουδές ή εργασία στο εξωτερικό, είτε εργάζονται μέσω του πανεπιστημίου, είτε ασχολούνται ήδη με τον κλάδο της αλιείας. Σίγουρα είναι σκληρή δουλειά, η οποία όμως σου δίνει ένα… γραφείο με ανοιχτό ορίζοντα και μια καλή αμοιβή με προοπτική εξέλιξης».
– Πώς πιστεύεις ότι θα πρέπει να πουληθεί η ιδέα σου για να προσεγγίσεις σπουδαστές;
Ρεαλιστικά. Με αυτόν τον τρόπο είμαστε ειλικρινείς απέναντί τους και ξέρουν τι να περιμένουν. Επίσης, νομίζω κατάλληλο γνωμικό για τη δράση μας είναι το «μάθε τέχνη και άσ’ τηνε κι αν πεινάσεις πιάσ’ τηνε». Εφόσον κάποιος μάθει την τέχνη του αλιέα, δεν θα πεινάσει στη ζωή του. Και εάν έχει μεράκι γι’ αυτό που κάνει, θα μπορεί πάντα να εξασφαλίζει ένα καλό εισόδημα.
– Τι σκέφτεσαι για το brain drain και τη χαμένη γενιά της κρίσης; Μήπως ακόμα και στην κρίση μπορεί να γεννηθούν ιδέες και ευκαιρίες για το επιχειρείν;
Το brain drain είναι μεγάλη μάστιγα για τη σύγχρονη Ελλάδα. Οταν είσαι απόφοιτος πανεπιστημίου και βρίσκεις δουλειές με αμοιβή 450-600 ευρώ καθαρά για 10 ώρες την ημέρα -αν βρεις θέση εργασίας-, λογικό είναι να στρέφεσαι στο εξωτερικό. Βέβαια, αυτό από μόνο του δεν είναι καταστροφικό, γιατί χιλιάδες νέοι συλλέγουν πολύτιμες γνώσεις και αποκτούν εργασιακή εμπειρία σε προηγμένες χώρες και αγορές. Αυτές οι εμπειρίες θα κάνουν τη διαφορά εφόσον τους δοθεί στο μέλλον κάποιο κίνητρο για να επιστρέψουν. Οσον αφορά την κρίση, από μόνη της είναι μια μεγάλη ευκαιρία για να γεννηθούν ιδέες και να αναπτυχθεί το επιχειρείν. Η ελληνική κοινωνία, νομίζω, βρίθει προβλημάτων. Οπότε εάν κάποιος θέλει να ασχοληθεί με την επιχειρηματικότητα, αρκεί να βρει ένα πρόβλημα που τον ενδιαφέρει και να προσπαθήσει να το λύσει. Ακόμα κι αν αποτύχει, κάτι απολύτως φυσιολογικό, θα έχει πάρει πολύτιμα μαθήματα και θα μπορέσει να τα καταφέρει την επόμενη φορά.
– Από ποιον άκουσες μια πραγματικά καλή συμβουλή την οποία θα ακολουθήσεις;
Από τον πατέρα μου, ο οποίος μου είπε: «Ο,τι κι αν κάνεις, κάντ’ το με μεράκι και φιλότιμο, γιατί αλλιώς δεν θα δεις προκοπή». Και έχει δίκιο. Εάν δεν νοιάζεσαι γι’ αυτό που κάνεις, δεν θα πετύχεις.
από τη Μαίρη Λαμπαδίτη